Tác động của cuộc cách mạng 4.0 đến doanh nghiệp cơ khí

Cuộc cách mạng 4.0 được nhắc tới nhiều bởi lãnh đạo các cấp, bởi các phương tiện truyền thông, vậy cuộc cách mạng này tác động thế nào tới sự phát triển của ngành cơ khí Việt Nam.

Về tác động tích cực có thể sơ bộ như sau:

• Thứ nhất, với hệ thống lưu trữ và chia sẻ dữ liệu rất mạnh như hiện nay, các doanh nghiệp có thể tìm kiếm được khách hàng, các nhà thầu phụ, các công nghệ, dịch vụ, máy móc, thiết bị một cách thuận tiện hơn nhiều, như vậy các doanh nghiệp có điều kiện để khai thác tốt nhất năng lực của mình để tạo ra lợi nhuận;
• Thứ hai, các doanh nghiệp có nhiều khả năng hơn để tham gia vào chuỗi cung toàn cầu. Thay vì phải đầu tư để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh bán ra ngoài thị trường, các doanh nghiệp có thể cung cấp bán thành phẩm, hoặc chỉ một công đoạn, dịch vụ nhỏ trong chuỗi giá trị, như vậy các doanh nghiệp vừa và nhỏ có điều kiện phát triển bắt kịp với công nghệ mới nhất;
• Thứ ba, các doanh nghiệp có khả năng đầu tư những công nghệ tiên tién như công nghệ in 3D, công nghệ cắt gọt tiên tiến, công nghệ kỹ thuật số để tạo ra dây chuyền sản xuất với suất đầu tư không lớn, năng suất lao động, trình độ tương đương các nước phát triển.

Bên cạnh tác động tích cực, cuộc cách mạng này cũng đem lại tác động tiêu cực sau: Với hệ thống thông tin và dữ liệu được chia sẻ rất mạnh như hiện nay, nơi nào, nước nào tổ chức sản xuất tốt nhất, có định hướng, có hỗ trợ, có cơ chế chính sách của chính phủ tốt nhất sẽ làm chủ được thị trường, nếu các doanh nghiệp của chúng ta không có kỹ năng tìm hiểu thông tin, sẻ dụng dữ liệu chia sẻ dữ liệu... nếu chính phủ không có định hướng tốt, các doanh nghiệp không có khả năng đón nhận được thông tin thì sẽ không tham gia được vào chuỗi cung toàn cầu, thậm chí bị mất ngay thị trường trên sân nhà; Hơn nữa, sự xuất hiện các công nghệ gia công mới, phi truyền thống không đòi hỏi đầu tư lớn, không thâm dụng lao động nên các nước phát triển sẽ càng dễ dàng hơn chiếm lĩnh thị trường. Công nghệ mới cũng có thể tạo ra thất nghiệp cho người lao động với kỹ năng đơn giản.

Các rào cản đối với ứng dụng công nghiệp 4.0 tại các doanh nghiệp

Cuộc cách mạng 4.0 được nói rất nhiều trên các diễn đàn và các phương tiện truyền thông, tuy nhiên có vẻ như nó chưa xảy ra với hầu hết các doanh nghiệp của ngành cơ khí, nguyên nhân có thể sơ bộ như sau:

• Thứ nhất: Hầu hết mọi người đều mơ hồ, đặc biệt các doanh nghiệp còn mơ hồ về cách mạng 4.0, xã hội đang nói về 4.0 theo phong trào. Như định nghĩa ở trên, công nghiệp 4.0 ngoài việc có một số công nghệ gia công chế tạo mới, chủ yếu là cập nhật thông tin, giải quyết khâu kết nối nhằm tối ưu hóa hệ thống sản xuất, phân phối, hay nói cách khác nó là cái hồn của hệ thống. Nhưng để thổi hồn vào hệ thống thì hệ thống phải tồn tại đã, với ngành sản xuất cơ khí, thì chúng ta phải có hệ thống sản xuất với trình độ công nghiệp tương đương hoặc gần tương đương 3.0, tiêu chuẩn này, các doanh nghiệp của chúng ta chưa có.
• Thứ hai, trình độ của các nhà quản lý, người lao động trong doanh nghiệp còn hạn chế, do vậy chưa có khả năng phân tích thị trường, đón bắt thị trường từ đó chưa có khả năng đầu tư những công nghệ tiên tiến theo định hướng sản phẩm.
• Cuối cùng, khả năng tìm kiếm thị trường của các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ rất kém, định hướng, trợ giúp của chính phủ, bộ, ngành không rõ ràng. Khi không có nguồn công việc thì không thể nói đến 4.0.

Khuyến khích các chính sách của nhà nước để các doanh nghiệp/ngành sản xuất chế tạo ứng dụng, phát triển trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

Các bộ, ngành, tập đoàn, tổng công ty cần làm rõ thực chất của cách mạng 4.0 cho các doanh nghiệp/ngành sản xuất chế tạo từ đó có trợ giúp, định hướng cho các doanh nghiệp. Các bộ nên thành lập các ban chỉ đạo để trợ giúp, định hướng các doanh nghiệp tham gia vào cuộc cách mạng 4.0.

Như đã nói ở trên, cuộc các mạng 4.0 tác động vào khâu tìm kiếm công việc, quản lý, thiết kế và sản xuất, chế tạo. Các doanh nghiệp có thể chủ động trong đầu tư công nghệ mới, trong quản lý doanh nghiệp, trong thiết kế và sản xuất chế tạo, tìm kiếm đơn hàng, nhưng việc vươn ra thị trường nước ngoài hoặc bảo vệ thị trường trong nước nhiều khi vượt quá khả năng của doanh nghiệp, của một ngành, việc này liên quan đến đường lối chính sách của cả một quốc gia, rất cần có sự chỉ đạo, định hướng của Chính phủ. Việc này kiến nghị Chính phủ có bảo vệ và bảo hộ thị trường có thời hạn và điều kiện để ngành cơ khí có điều kiện thực hiện cuộc cách mạng 4.0.